İki oyuncu üçün strateji lövhə oyunudur və ən məşhur oyunlardandır. Çindən və etnik çinlilərin icma halında yaşadığı ərazilərdən başqa, çin şahmatı keçmişdə Vyetnamda da məşhur idi.
Oyun iki ordu arasındakı döyüşü əks etdirir, məqsəd rəqibin şahını tutmaqdır. Oyun qaydaları qədim Çinin siyasi və sosial həyatına xas ünsürlərə istinadən qurulub. Çin şahmatının fərqli xüsusiyyətləri: generalların (şahların) üzbəüz gəlməsini qadağan edir; top (pao) atlayaraq tutur; lövhə üzərindəki sahə çay və saray adlanır hansi ki, bəzi fiqurların hərəkətini məhdudlaşdırır; və fiqurlar xanaların yerinə zolaqların kəsişməsində yerləşdirilir.
Lövhə
Lövhə 9 sətir və 10 sütundan ibarətdir. Go oyunundakı kimi fiqurlar kəsişmələrdə yerləşdirilir. Şaquli xətlər "fayl", üfüqi xətlər isə "rütbə" adlandırılır.
Lövhə birincidən üçüncüyə və səkkizincidən onuncuya mərzkəzlənmiş iki zonadır, hər üç xala üç xal, orta nöqtədə kəsişən və əks küncləri birləşdirən iki dioqonal xətlə ayrılmışdır. Hər bir sahə 宮 kimi tanınır, "saray" və ya "qala" kimi tərcümə olunur.
İki rəqib "çay"(河 hé) adlanan 5-ci və 6-cı rütbələr arasında tərəflərə bölünür. Çox vaxtı "楚河" ilə işarələnir və "chǔ hé" kimi səslənir. Mənası "Çu çayı"dır. "Çay" iki tərəf arasında əyani diviziya təmin etsə də, öz mövcudluğu yalnız iki fiqura təsir edir: Piyadaların çayı keçəndən sonra gücləndirilmiş addımı var və fillər bunu keçə bilməzlər. Piyadaların və topların başlanğıc nöqtələri adətən kiçik xaçlarla işarələnir.
Topun təhlükəsiz olduğu və qaraların şah verməni blok edə bilmədiyi bir mat misalında mat üçün ata ehtiyac yoxdur
Qaydalar
Fiqurlar yuxarıdakı diaqramda göstərildiyi vəziyyətdə başlayırlar. Hansı oyunçunun birinci başlaması tarix boyunca Çinin bir hissəsindən digər hissəsinə fərqlənib. Müxtəlif xiangqi kitabları ya qaraların, ya da qırmızıların birinci gediş etməsini tövsiyə edir. Bəzi kitablar iki tərəfi şimal və cənub kimi səciyyələndirir və bu da istiqamətləri məbələrdəki fərqlərdən asılı olaraq rəng fərqinə uyğunlaşdırır. Ümumiyyətlə isə, müasir turnirlərdə qırmızılar birinci gediş edir.
Hər oyunçu növbə ilə bir fiquru dayandığı nöqtədən digərinə hərəkət etdirir. Ümumiyyətlə, fiqurlar digər bir fiqurun tutduğu xanadan keçməyinə icazə verilmir. Bir fiqur yalnız o halda başqa fiqurun yerinə keçə bilər ki, o fiquru götürsün. Oyunçu öz firuqlarından heç birini götürə bilməz. Fiqurlar digər fiqura çevrilə bilməz, baxmayaraq ki, piyada "çay"ı keçəndən sonra çəpəki də hərəkət edə bilər. Demək olar, bütün fiqurlar rəqib fiqurlarını özlərinin normal hərəkətləri ilə götürürlər, amma topun (cannon) xüsusi götürmək hərəkəti var və bu aşağıda izah edilib.
Oyun oyunçulardan biri digərinin generalını (şahını) götürəndə bitir. General rəqib oyunçu tərəfindən növbəti gedişdə götürülmə təhlükəsi ilə üz-üzə qalırsa, rəqib oyunçunun “çatdırılmış şah vermək” (照将/将军) situasiyası var və həmin general “şah verildi” vəziyyətindədir. Generala hücüm etmək elan edilməlidir. Əgər generalın oyunçusu generalı götürülməkdən saxlayacaq hər hansı bir gediş edə bilmirsə, onda bu vəziyyət “mat” (将死) adlanır. Şahmatdakı adi “pat” heç-heçə sayılsa da, xiangqidə qanuni gedişi olmayan oyunçu uduzmuş sayılır.
Xiangqidə fiqur və ya vəziyyət üstünlüyü olmayan oyunçu generala hücum etməklə, yaxud da rəqib fiqurlarını təqib etməklə dövrə yarada bilər ki, bu da rəqibi heç-heçə eləməyə məcbur edə bilər. Aşağıdakı qaydalar fiqurların vəziyyətlərinin təkrarlanıb-təkrarlanmamasından asılı olmadan oyunu generala (şaha) hücum və ya təkrarlanan situasiya yaratmaqla heç-heçəyə aparılmasını çətin etmək məqsədilə istifadə olunur:
Davamlı olaraq rəqib generalına bir və ya bir necə fiqur ilə hücum edən tərəfə (“şah verən” tərəf) bunu dayandırmadığı halda oyunu uduzmuş sayılır.
General (şah) və piyadalar istisna olmaqla, davamlı olaraq rəqibin qorunmayan fiqurunu təqib edən tərəf bunu dayandırmadığı halda oyunu uduzmuş sayılır.
Əgər bir tərəf davamlı olaraq generala hücum edirsə (“şah vermək”), digər tərəf isə rəqibin hansı fiqurunu təqib edirsə, onda general hücumu dayandırılmalıdır, əks təqdirdə generala hücüm edən tərəf (“şah verən” tərəf) oyunu uduzmuş sayılır.
Əgər heç bir tərəf qaydaları pozmayıbsa və hər ikisi ayrı gediş etməməkdə israr edirlərsə, onda bu heç-heçə sayıla bilər.
Əgər hər iki tərəf eyni zamanda eyni qaydanı pozubsa və heç bir digər gediş etməməkdə israr edirlərsə, onda oyun heç-heçə kimi qəbul edilə bilər.
Müxtəlif qaydalar toplusu “davamlı” kimi qəbul edilənin üzərinə fərqli limitlər qoyur. Məsələn, xiangqi klub qaydaları oyunçuya icazə verir ki, bir fiqurdan istifadə edərək 6 dəfə, iki fiqur ilə 16 dəfə, 3 fiqur ilə 18 dəfə ardıcıl təqib və ya generala hücum etsin (“şah vərmək”) .
Yuxarıdakı qaydalar generala hücüm (“şah vermək”) və təqib etmək fəndlərinə mane olmaq üçün işlədilən məşhur qaydalardır, amma bundan əlavə çoxlu sayda endşpil (oyun sonu) situasiyaları var.
September 17, 2021
çin, şahmatı, xiangqi, 象棋, fiqurların, başlağıc, düzülüşü, oyuncu, üçün, strateji, lövhə, oyunudur, məşhur, oyunlardandır, çindən, etnik, çinlilərin, icma, halında, yaşadığı, ərazilərdən, başqa, çin, şahmatı, keçmişdə, vyetnamda, məşhur, oyun, ordu, arasındakı. Cin sahmati Xiangqi 象棋 Cin sahmati ve fiqurlarin baslagic duzulusu Iki oyuncu ucun strateji lovhe oyunudur ve en meshur oyunlardandir Cinden ve etnik cinlilerin icma halinda yasadigi erazilerden basqa cin sahmati kecmisde Vyetnamda da meshur idi Oyun iki ordu arasindaki doyusu eks etdirir meqsed reqibin sahini tutmaqdir Oyun qaydalari qedim Cinin siyasi ve sosial heyatina xas unsurlere istinaden qurulub Cin sahmatinin ferqli xususiyyetleri generallarin sahlarin uzbeuz gelmesini qadagan edir top pao atlayaraq tutur lovhe uzerindeki sahe cay ve saray adlanir hansi ki bezi fiqurlarin hereketini mehdudlasdirir ve fiqurlar xanalarin yerine zolaqlarin kesismesinde yerlesdirilir Lovhe RedakteLovhe 9 setir ve 10 sutundan ibaretdir Go oyunundaki kimi fiqurlar kesismelerde yerlesdirilir Saquli xetler fayl ufuqi xetler ise rutbe adlandirilir Lovhe birinciden ucuncuye ve sekkizinciden onuncuya merzkezlenmis iki zonadir her uc xala uc xal orta noqtede kesisen ve eks kuncleri birlesdiren iki dioqonal xetle ayrilmisdir Her bir sahe 宮 kimi taninir saray ve ya qala kimi tercume olunur Iki reqib cay 河 he adlanan 5 ci ve 6 ci rutbeler arasinda tereflere bolunur Cox vaxti 楚河 ile isarelenir ve chǔ he kimi seslenir Menasi Cu cayi dir Cay iki teref arasinda eyani diviziya temin etse de oz movcudlugu yalniz iki fiqura tesir edir Piyadalarin cayi kecenden sonra guclendirilmis addimi var ve filler bunu kece bilmezler Piyadalarin ve toplarin baslangic noqteleri adeten kicik xaclarla isarelenir Topun tehlukesiz oldugu ve qaralarin sah vermeni blok ede bilmediyi bir mat misalinda mat ucun ata ehtiyac yoxdurQaydalar RedakteFiqurlar yuxaridaki diaqramda gosterildiyi veziyyetde baslayirlar Hansi oyuncunun birinci baslamasi tarix boyunca Cinin bir hissesinden diger hissesine ferqlenib Muxtelif xiangqi kitablari ya qaralarin ya da qirmizilarin birinci gedis etmesini tovsiye edir Bezi kitablar iki terefi simal ve cenub kimi seciyyelendirir ve bu da istiqametleri mebelerdeki ferqlerden asili olaraq reng ferqine uygunlasdirir Umumiyyetle ise muasir turnirlerde qirmizilar birinci gedis edir Her oyuncu novbe ile bir fiquru dayandigi noqteden digerine hereket etdirir Umumiyyetle fiqurlar diger bir fiqurun tutdugu xanadan kecmeyine icaze verilmir Bir fiqur yalniz o halda basqa fiqurun yerine kece biler ki o fiquru gotursun Oyuncu oz firuqlarindan hec birini goture bilmez Fiqurlar diger fiqura cevrile bilmez baxmayaraq ki piyada cay i kecenden sonra cepeki de hereket ede biler Demek olar butun fiqurlar reqib fiqurlarini ozlerinin normal hereketleri ile gotururler amma topun cannon xususi goturmek hereketi var ve bu asagida izah edilib Oyun oyunculardan biri digerinin generalini sahini goturende bitir General reqib oyuncu terefinden novbeti gedisde goturulme tehlukesi ile uz uze qalirsa reqib oyuncunun catdirilmis sah vermek 照将 将军 situasiyasi var ve hemin general sah verildi veziyyetindedir Generala hucum etmek elan edilmelidir Eger generalin oyuncusu generali goturulmekden saxlayacaq her hansi bir gedis ede bilmirse onda bu veziyyet mat 将死 adlanir Sahmatdaki adi pat hec hece sayilsa da xiangqide qanuni gedisi olmayan oyuncu uduzmus sayilir Xiangqide fiqur ve ya veziyyet ustunluyu olmayan oyuncu generala hucum etmekle yaxud da reqib fiqurlarini teqib etmekle dovre yarada biler ki bu da reqibi hec hece elemeye mecbur ede biler Asagidaki qaydalar fiqurlarin veziyyetlerinin tekrarlanib tekrarlanmamasindan asili olmadan oyunu generala saha hucum ve ya tekrarlanan situasiya yaratmaqla hec heceye aparilmasini cetin etmek meqsedile istifade olunur Davamli olaraq reqib generalina bir ve ya bir nece fiqur ile hucum eden terefe sah veren teref bunu dayandirmadigi halda oyunu uduzmus sayilir General sah ve piyadalar istisna olmaqla davamli olaraq reqibin qorunmayan fiqurunu teqib eden teref bunu dayandirmadigi halda oyunu uduzmus sayilir Eger bir teref davamli olaraq generala hucum edirse sah vermek diger teref ise reqibin hansi fiqurunu teqib edirse onda general hucumu dayandirilmalidir eks teqdirde generala hucum eden teref sah veren teref oyunu uduzmus sayilir Eger hec bir teref qaydalari pozmayibsa ve her ikisi ayri gedis etmemekde israr edirlerse onda bu hec hece sayila biler Eger her iki teref eyni zamanda eyni qaydani pozubsa ve hec bir diger gedis etmemekde israr edirlerse onda oyun hec hece kimi qebul edile biler Muxtelif qaydalar toplusu davamli kimi qebul edilenin uzerine ferqli limitler qoyur Meselen xiangqi klub qaydalari oyuncuya icaze verir ki bir fiqurdan istifade ederek 6 defe iki fiqur ile 16 defe 3 fiqur ile 18 defe ardicil teqib ve ya generala hucum etsin sah vermek Yuxaridaki qaydalar generala hucum sah vermek ve teqib etmek fendlerine mane olmaq ucun isledilen meshur qaydalardir amma bundan elave coxlu sayda endspil oyun sonu situasiyalari var Menbe https az wikipedia org w index php title Cin sahmati amp oldid 4117625, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
